#التفسير_الأقوم​ #درایت_حدیث​ #تفسیر_قرآن​ #تفقه_و_استنباط​ #تفاسیر_روایی کتاب آسمانی ما ، قرآن کریم تأثیری عظیم در زندگى و تکامل بشر و تحوّل تاریخ داشته است، امّا چنانکه شایسته و بایسته‌ی مقام قرآن است به آن توجّه نشده و قرآن در بین مسلمانان - چه رسد به دیگر انسان‌ها - مهجور مانده است. قرآن در عبارتی رسا فرموده است: «وَ لَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِنْ مُدَّكِر»ٍ، در واقع مهمترین و کلیدی ترین مطالب و حقایق قرآن مورد بى‌توجّهى قرار گرفته است، همان‌طور که درباره‏ى نصارا می‌فرماید: «فَنَسُوا حَظًّا مِمَّا ذُكِّرُوا بِهِ». قرآن کریم از ابتدا تا انتهایش، پیام الهى براى بشریّت است و لذا آگاهى از محتوای آن و آشنایى با تمامی این پیام برای دستیابی به سعادت جاویدان ضرور است. قرآن پیامی است مربوط به سعادت دنیوى و اُخروی انسان‏ها و تدبّر در تمام آیات و مطالب آن لازم است؛ «كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ مُبارَكٌ لِيَدَّبَّرُوا آیاتِهِ وَ لِيَتَذَكَّرَ أُولُوا الْأَلْبابِ». قرآن ‌کریم کتابی برای هدایت همه‌ی انسان‌ها، در همه‌ی اعصار و امصار است؛ پهنه‌ی گیتی و گستره‌ی زمان، حوزه‌ی نورافشانی خورشیدِ هماره ‏تابان قرآن‌کریم است و نور هدایت قرآن همواره می‌درخشد و فراتر از اقتضائات عصری، نسلی و نژادی است: «وَ ما هُوَ إِلاَّ ذِكْرٌ لِلْعالَمینَ»، اما در قرآن‌کریم مواضع ابهام و موارد اجمال برای ما گوناگون و متعدد است؛ زیرا از نگاه ما اصول معارف و کليّات شریعت مطرح شده اند اما تفاصیل و جزئیات آن‌ها را باید رسول خدا و بی بی دو عالم فاطمه زهراء و ائمه هدی (ع) برای ما بیان کنند. آن بزرگواران معصومند و برداشتهای معصومانه ایشان از قرآن راهنمای ما به سوی سعادت جاویدان است. سخنان آن حضرات در قالب احادیث و روایات و به اصطلاح دلایل شرعی و عقلی در دسترس ما قرار گرفته است. بسیارى از مطالب عالیه‌ی قرآن در قالب تمثیل، تشبیه و استعاره آمده است و ذوقى لطیف و درکى ظریف و معصومانه لازم است تا به کمک آن به عمق مطالب قرآن دست یافت. عزیزان عنایت داشته باشند، بر خلاف مشهور و وساوس بکریه عمریه، از منظر تاریخی، همگام با نزول وحی و نزول اولین آیات قرآن کریم و با املاء رسول خدا (ص) و کتابت مولانا امیرالمؤمنین علی (ع) ، تدوین تفسیر و تأویل قرآن کریم شروع شد و این سیر تا لحظه شهادت رسول خدا (ص) ادامه یافت. پس از آن با نصب مولانا امیرالمؤمنین علی (ع) به عنوان امام حق و جانشین بلا فصل رسول خدا (ص) ، وظیفه تبیین ، تفسیر و تأویل آیات قرآن کریم بر عهده ایشان و پس از آن حضرت بر عهده ائمه معصومین (ع) قرار گرفت. آن بزرگواران با برخورداری از مقام عصمت و با عنایت به این وظیفه الهی، بنابر مصلحت و اقتضاء ، در موقعیت های مناسب ، بخشی هایی از آن معارف را به صاحبان خرد و جویندگان حقیقت منتقل می فرمودند. البته در دوران رسول خدا (ص) مسائل پراکنده و گوناگون پیرامون مطالب قرآن، بر آن حضرت عرضه مى‌شد و ‌حضرت به حکم وظیفه، هریک را به فراخور حال، شرح و بسط مى‌فرمودند؛ چراکه بر اساس مفهوم آیه‌ی «وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَ لَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ» یکی از وظایف رسول خدا (ص) شرح و تبیین آیات قرآن کریم است. هرگاه مسلمانان با مشکلى در فهم معانى قرآن یا درک مطالب عمیق آن روبرو مى‌شدند به سراغ پیامبر خدا (ص) می رفتند. در این زمینه پرسش‌ها و پاسخ‌هاى فراوانى در دست است که نمود اوليّه‌ی تفاسیر روایی است. اما آنچه از این رهگذر برای به اصطلاح اهل سنت و جماعت حاصل شده است، با توجه به اعمال مستبدانه سیاست منع نقل و کتابت حدیث از سوی ابوبکر و عمر و عثمان وبنی امیه و بنی مروان و پدیده شوم و بی حد و مرز جعل حدیث در دوران حاکمیت آنها، گسلی دویست ساله را در تدوین حدیث و تفسیر اثری در منابع بکریه و عمریه به وجود آورده است. لذا هیچ یک از منابع حدیثی و تفسیر به اصطلاح اهل تسنن، قابل اعتناء و اعتماد و اتکاء نیست. تفاسیر آنها اغلب مالامال از دروغ و خرافه و مطالب گمراه کننده و آمیزه هایی از حق و باطل است که با لعابی فریبنده آراسته شده اند. به علاوه فرضیه نادرست تفسیر قرآن به قرآن، که در میان برخی از مردم مطرح است، در حقیقت ترجمان نوسازی شده گفته عمر بن الخطاب است که در ماجرای قرطاس ضمن بی اعتنایی به فرمان رسول خدا (ص) و ممانعت از آماده کردن ابزار کتابت برای آن حضرت ، گفت: دعوه ان الرجل لیهجر حسبنا کتاب الله . بنابر این با توجه به گسل تاریخی دویست ساله و گستره جعل و وضع در منابع حدیثی بکریه و عمریه و همچنین نیاز عمیق قرآن به مبین و مفسر و مأولی معصوم، تنها منبع اصیل تفسیر که بدون مراجعه به آن، رسیدن به مفاهیم صحیح قرآن کریم و مراد حضرت حق سبحانه و تعالی ، در برخی موارد دشوار و در بیشتر موارد مطلقا غیر ممکن است، رسول خدا و عترت طاهره و ائمه معصومین (ع) هستند. از آنچه عرض شد در می یابیم که در تبیین و تفسیر و تأویل آیات قرآن کریم، عدم مراجعه به روایات وارده از رسول خدا و اهل‌بیت ایشان(ع) موجب می‌شود که از فهم و درک بسیاری از آیات قرآن محروم شویم. به ‌همین‌ دلیل، علماء و بزرگانی همچون علی‌بن‌ابراهیم ‌قمی، عیّاشی، فرات ‌کوفی، ملّامحسن ‌فیض‌کاشانی، سید هاشم‌ بحرانی، مرحوم عروسی‌ حویزی و بزرگانی ‌دیگر، تفاسیر روایی شیعه را به‌رشته‌ی تحریر درآورده اند و در جمع‌آوری و حفظ و نگهداری و ترویج این منبع عظیم معارف وحیانی ، خدمات شایانی به عمل آورده اند. شکر الله مساعیهم و رحمت الله علیهم اجمعین.