#التفسير_الأقوم​​ #درایت_حدیث​​ #تفسیر_قرآن​​ #تفقه_و_استنباط​​ #تفاسیر_روایی قبل از بیان فهرستی از تفاسیر روایی پیروان حقیقی اهل بیت عصمت و طهارت (ع) لازم است بر این نکته تأکید کنم که تفاسیر روایی شیعه، در مقایسه با تفاسیر روایی پیروان ابو بکر و عمر که خود را به نا حق اهل سنت و جماعت می نامند، دارای امتیازی مشترک و برجسته هستند و آن توجه به روایات تفسیری ائمه معصومین و حجج الهی (ع) است. بنابر این توجه به روایات تفسیری همواره مورد نظر مفسران شیعه بوده است. ولی همه مفسران شیعه، در گردآوری و طبقه بندی و تدوین روایات، روش واحدی نداشته اند. برخی به ذکر روایات در ذیل آیات اکتفاء کرده اند؛ برخی در تفسیر آیات با اینکه از غیر روایات نیز کمک گرفته اند ، بیش از هر چیز به روایات استناد کرده اند؛ برخی با روش اجتهادی نسبتا جامع، به تفسیر آیات پرداخته اند، ولی یکی از مستندات عمده آنها روایات است؛ و برخی دیگر در تفسیر آیات استنادشان به روایات اندک است، و در کنار تفسیر و اجتهاد ، روایات تفسیری و مربوط به آیات را تبیین و تحلیل کرده اند. بی شک، هر یک از روشهایی که ذکر شد، به نوبه خود، دارای فواید و امتیازهایی است. اما متأسفانه در این روش ها، کاستی هایی هم مشاهده می شود که از این منظر ، هیچ یک از روش ها را نمی توان روش کاملی در تفسیر روایی قرآن کریم دانست. تفاسير روايی شيعه از مهم ترین تفاسیر روایی شیعه می توانیم به موارد زیر اشاره کنیم: تفسیر ابوحمزه ثمالی، ابوحمزه ثابت بن‌دینار ثمالی ازدی کوفی (م ۱۴۸ ق)؛ تفسیر (منسوب به) امام حسن عسکری، به نقل از محمد بن‌قاسم استرآبادى (م ح ۳۸۰ ق)؛ تفسیر فرات‌کوفی، ابوالقاسم فرات بن‌ابراهیم کوفی (از اعلام قرن سوم و چهارم قمری)؛ تفسیر قمی، ابوالحسن علی بن‌ابراهیم بن‌هاشم قمی (از بزرگان شیعه در اواخر قرن سوم و اوایل قرن چهارم)؛ تفسیر عیاشی، ابونصر محمد بن‌مسعود بن‌عیاش (از نامدارترین تفاسیر روایی شیعه در قرن سوم هجری)؛ منهج الصادقین فی الزام المخالفین، ملا فتح‌الله کاشانی (م ۹۸۸ ق)؛ تفسیر شریف لاهیجی، بهاءالدین (قطب‌الدین) محمد بن‌شیخ علی الشریف اللاهیجی (م ۱۰۸۸) الصافی فی تفسیر القرآن، ملا محسن محمد بن‌مرتضی معروف به فیض کاشانی (م ۱۰۹۱ ق)؛ البرهان فی تفسیر القرآن، سید هاشم بن‌سلیمان بن‌اسماعیل الحسینی البحرانی کتکانی (م ۱۱۰۷ ق)؛ نورالثقلین، عبدالعلی بن‌جمعۀ الحویزی الشیرازی (م ۱۱۱۲ ق)؛ تفسیر المعین، مولی نورالدین محمد بن‌مرتضی کاشانی (م ۱۱۱۵ ق)؛ کنز الدقائق و بحرالغرائب، محمد بن‌محمدرضا بن‌اسماعیل‌ بن‌جمال‌الدین قمی معروف به میرزا محمد مشهدی (م ۱۱۲۵ ق)؛ تفسیر کبیر یا صفوۀ التفاسیر، سید عبدالله شبّر (م ۱۲۴۲ ق)؛ بحرالعرفان و معدن العرفان، ملا صالح‌ بن‌آغامحمد برغانی قزوینی حائری (م ۱۲۷۰ ق)؛ مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر، حاج میر سیدعلی حائری‌طهرانی معروف به مفسر (م۱۳۴۰ ق)؛ نفحات الرحمن فی تفسیر القرآن، شیخ محمد بن‌عبدالرحیم نهاوندی طهرانی (م ۱۳۷۰ ق)؛ التبیین فی شرح آیات المواعظ و البراهین، شیخ میرزا ابوتراب شهیدی(م ۱۳۷۵ ق)؛ تفسیر اثنی‌عشری، حسین بن‌احمد الحسینی الشاه عبدالعظیمی (م ۱۳۸۴ ق)؛ الجدید فی تفسیر القرآن المجید، شیخ محمد حبیب‌الله سبزواری (م ۱۴۰۹ ق)؛ اطیب‌البیان فی تفسیر القرآن، سید عبدالحسین الطیب (م ۱۴۱۱ ق)؛ تفسیر احسن الحدیث، سید علی‌اکبر قرشی (معاصر)؛ تفسیر جامع، سید ابراهیم بروجردی (معاصر)؛ تفسیر البصائر ، یعسوب الدین رستگار جویباری (م ۱۴۲۱ ق) تفسیر الأثری الجامع، محمد‌هادی معرفت (م ۱۴۲۸ ق). تفسير اهل البيت (ع) آنچه عرض شد ، اشاره‌ای کلی بود به مهم‌ترین تفسیرهای شیعه که بیشتر بر روش تفسیر روایی و نقلی استوارند. اما تفاسیر دیگری هم هستند که گرچه روش غالب آنها روشی دیگر است، اما ضمنا ، از روش نقلی هم برای شرح و بیان آیات قرآن بهره برده‌اند. با توجه به جایگاه ممتاز چهارده نور مقدس (ع) در تفسیر قرآن و ضرورت رجوع به تفاسیر آن بزرگواران و همچنین گستردگی حجم روایات تفسیری، اهمّیّت پژوهش و دقت نظر در ابعاد مختلف روایات آن بزرگواران و بحث و بررسی و تحلیل و دسته بندی آن ها در تفسیر قرآن کریم روشن است.